اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد

اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد قانون شهرداری

اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد قانون شهرداری یکی از مباحث چالش برانگیز در حوزه دعاوی شهرداری است. کمیسیون ماده 100 که وظیفه اجرای صحیح ماده 100 قانون شهرداری را دارد، در برخی مواقع مانند ساختمان سازی بدون پروانه، ساخت و ساز بدون رعایت اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی یا اضافه بنا، رای تخریب تمام یا قسمتی از بنا را صادر می کند. آیا این رای قطعی قابل اعتراض است؟ برای اعتراض به این رای باید به چه نهاد یا ارگانی مراجعه نمود؟ آیا دادگاه محل وقوع ملک صلاحیت رسیدگی به اعاده دادرسی از این رای را دارد؟ پاسخ این سوالات را در ادامه مقاله خواهید یافت.

ماده 100 قانون شهرداری

قبل از آغاز مبحث اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد، ابتدا شرح مختصری از ماده 100 قانون شهرداری ارائه می گردد. قانون شهرداری در سال 1334 مصوب شده و این ماده در سال 1345 به این قانون الحاق شده است. ماده 100 قانون شهرداری شامل 11 تبصره است که هر کدام در سال های بعد، الحاق یا اصلاح شده است. اصل ماده بیان می کند هر گونه عملیات عمرانی، ساختمان سازی و تفکیک در محدوده شهری و حریم آن باید با اخذ مجوز و پروانه از شهرداری انجام گیرد. شهرداری این اجازه را دارد که از عملیات ساختمانی که بدون پروانه انجام گرفته یا مخالف مفاد آن است، جلوگیری کند. فرقی نمی کند که عملیات مذکور در زمین محصور واقع شود یا زمین غیر محصور. هدف ماده 100 این است که از احداث بناهای غیر اصولی، ناایمن و ناموزون جلوگیری شود.

کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری

طبق تبصره یک قانون شهرداری، کمیسیون ماده 100 برای اجرای درست ماده مذکور تاسیس شده است. این کمیسیون مرجع صالح جهت رسیدگی به تخلفات ساختمانی از جمله نقض اصول شهرسازی، بهداشتی و فنی ساختمان است. در نتیجه تلاش های این کمیسیون شهری زیباتر، ایمن تر و منظم تر خواهیم داشت.

کمیسیون شبه قضایی ماده 100 از سه عضو تشکیل شده که عبارتند از: «یکی از قضات دادگستری به انتخاب وزیر دادگستری، نماینده وزارت کشور به انتخاب وزیر کشور، یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا».

طبق تبصره 1 اگر رای کمیسیون مبنی بر تخریب تمام یا قسمتی از ساختمان باشد، به مالک ابلاغ شده و فرصت دو ماهه برای تخریب توسط مالک داده می شود. اگر در این مدت تخریب طبق دستور کمیسیون انجام نگیرد، شهرداری برای تخریب اقدام کرده و هزینه های مربوطه را از مالک متخلف دریافت می کند. طبق تبصره 2 و 3 این ماده، اگر موضوع تخلف اضافه بنا باشد، با توجه به شرایط، جریمه ای تعیین شده که مالک باید پرداخت نماید. اگر مالک از پرداخت جریمه امتناع کند، پرونده مجددا به کمیسیون ارجاع شده و صدور رای تخریب از طرف شهرداری تقاضا می شود. کمیسیون نیز رای تخریب صادر می کند. سوال این جاست که آیا آرای این کمیسیون قابل اعتراض است؟

آیا اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد امکان پذیر است؟

ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که اعاده دادرسی چیست؟ زمانی که حکم قطعی در پرونده ای صادر شده باشد، اعتراض به آن اعاده دادرسی نام دارد. در اعاده دادرسی حتی اگر پرونده با رای قطعی مختومه شده باشد، در شرایطی دوباره مفتوح شده و مورد رسیدگی قرار می گیرد.

ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری مربوط به اعاده دادرسی رای دادگاه ها است. اما آیا اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد امکان پذیر است؟

طبق بند دو ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، رسیدگی به شکایت ها و اعتراضات اشخاص حقوقی یا حقیقی از آرا و تصمیمات قطعی کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری در صلاحیت این دیوان است. البته باید اعتراضات و شکایت ها به لحاظ «نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها» باشد. نکته مهم در این مورد دلایلی است که بر مبنای آن بتوان تقاضای اعاده دادرسی نمود.

بنابراین می توان با ارائه دلایل و مستندات کافی، برای اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد به دیوان عدالت اداری مراجعه نمود. رای بدوی دیوان عدالت اداری نیز در شعب تجدید نظر خواهی دیوان قابل اعتراض است. جهت این اعتراض به افراد مقیم در ایران مهلت 20 روزه و به افراد مقیم سایر کشورها مهلت 2 ماهه اعطا می شود.

دستور موقت برای عدم اجرای حکم کمیسیون ماده 100 شهرداری

زمانی که رای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری مبنی بر تخریب یک بنا یا ساختمان باشد، مالک یا متضرر می تواند تقاضای دستور موقت برای اجرای این رای قطعی داشته باشد. مزیت دستور موقت، به خصوص در زمان رای بر قلع و تخریب، این است که مالک فرصتی برای اصلاح پیدا می کند. همچنین ممکن است اعاده دادرسی نتیجه بخش بوده و رای تخریب، با نظر دیوان عدالت اداری، منتفی گردد.

جهت تقاضای دستور موقت، مالک یا متضرر باید به شعبه دیوان عدالت اداری مراجعه نماید. دادگاه مرجع صالح برای رسیدگی به این تقاضا نمی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر حتما به وکیل دعاوی شهرداری مراجعه نمایید.

نظریه مشورتی در خصوص آرای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری

نظریه مشورتی شماره 1205/98/7 مورخ 10/9/1398 دو نکته اساسی را در مورد اعاده دادرسی از رای کمیسیون ماده صد بیان می کند. اول اینکه اعاده دادرسی از رای این کمیسیون فقط در صلاحیت مراجع قضایی است و کمیسیون مذکور نمی تواند رسیدگی به اعاده دادرسی را انجام دهد. دوم اینکه اگر رای صادره مبنی بر اجرای تخریب باشد، کمیسیون ماده 100 نمی تواند با مالک توافق نامه تنظیم نموده و با جریمه نقدی مانع اجرای تخریب گردد.

طبق نظریه مشورتی شماره 100/1401/7 مورخ 22/9/1401، رسیدگی به تخلفات بناهایی که قبل از توسعه شهر خارج از حریم شهری محسوب می شده و به صورت غیر مجاز ساخته شده اند، در صلاحیت کمیسیون ماده 100 نمی باشد. همچنین این کمیسیون نمی تواند در مورد بناهایی که در ملک غصبی ساخته شده اند، رای قلع و قمع صادر نماید.

طبق رای وحدت رویه شماره 803 مورخ 18/9/1399، دادگاه در هر صورت صلاحیت طرح و رسیدگی اعتراضات حقوقی دولتی و عمومی نسبت به آرای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری را ندارد.