ارث در تصادفات رانندگی
منظور از ارث در تصادفات رانندگی این است که اگر در سانحه تصادفی دو یا چند تن از اعضای خانواده ای که از یکدیگر ارث می برند و در این تصادف همزمان فوت کنند، از یکدیگر ارث خواهند برد؟ حال منظور از ارث بردن فوت شدگان این است که آیا ماترک و ارث به بازماندگان هر یک که وراث آنها محسوب می شوند می رسد یا نه؟! این موضوع در سه حالت قابل رسیدگی است. تقدم و تاخر در فوت مشخص باشد یا تقدم و تاخر در فوت مشکوک یا مشخص نباشد. جواب به این موضوع در قانون ماده ۸۷۳ و در فتوای امام خمینی (ره) است که در ادامه به آن می پردازیم.
ماده ۸۷۳ قانون مدنی درباره ارث در تصادفات رانندگی
چنانچه تاریخ و ساعت فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث می برند ( مانند پدر و مادر با فرزند، زن و شوهر) مجهول باشد و تأخر و تقدم فوت آنها معلوم نباشد این اشخاص از یکدیگر ارث نخواهند برد مگر اینکه مرگ آنها به سبب هدم یا غرق باشد که در این حالت از یکدیگر ارث می برند. تصادفات رانندگی جز هدم با غرق نیست پس طبق این ماده وراث یکدیگر ارث نمی برند. اما فتوای امام خمینی ( ره ) در این مورد اینگونه است که اگر تقارن زمان فوت و در تاخیر و تقدم مرگ هر یک از اعضای خانواده شک وجود داشته باشد و همچنین تاریخ آن معلوم نباشد متوفی از همدیگر ارث می برند. که دیدیم در قانون مدنی ارث بردن در تصادفات ساقط است. در قالب مثالی شاید بهتر متوجه امر موضوع شوید؛ مثلا پدر و پسری که طبق شرع و قانون از یکدیگر ارث می برند در سانحه تصادفی کشته شوند و تاریخ و زمان مرگ آنان مشخص و معلوم نباشد و یا در آن شک وجود داشته باشد وراث هر یک مثلا فرزندان پسر از پدر و پدر بزرگ فوت شده خود ارث خواهند برد و یا مادر پسر از پسر و شوهر فوت شده خود در تصادف ارث خواهد برد. اما اگر تاریخ و زمان هر یک مشخص باشد حکم چیز پیگیری است. طبق قانون اگر پسر حتی به فاصله چند دقیقه قبل از پدر خود فوت کند از پدر ارث نخواهد برد و وراث وی نیز طبیعتا از پدر او ارثی دریافت نخواهند کرد. اگر پدر قبل از پسر خود در تصادف و به فاصله حتی چند دقیقه فوت کند نوه های پسری از وی ارث می برند. اما حالت های دیگری نیز در این باره وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
ارث در تصادفات رانندگی (2)
حالت های مختلف ارث در تصادفات رانندگی
همانطور گفتیم ارث در تصادفات رانندگی طبق قانون مدنی چنانچه با شک و مجهول بودن مرگ متوفایی که از یکدیگر ارث می برند همراه باشد از یکدیگر ارث نمی برند. اما اگر مبنی فتوا امام خمینی ( ره) باشد برعکس آن متوفی از یکدیگر ارث خواهند برد. اما طبق این بیانات ارث در تصادفات رانندگی و در حالت کلی فوت افراد خانواده به طور همزمان از سه حالت خارج نیست؛
اگر کسانی که از یکدیگر ارث می برند با هم فوت کنند از یکدیگر ارث نمی برند.
یا اینکه در فوت این افراد به طور همزمان تاخر و تقدم فوت آنها مشخص نباشد و یا در زمان مرگ آنها شک وجود داشته باشد که در این حالت خود به دو جهت قابل بررسی است؛
الف) اگر علت مرگ غرق شدن در دریا و یا آب باشد و یا علت مرگ هدم باشد که در این حالت طبق قانون از یکدیگر ارث می برند.
ب) علت و سبب فوت آنها به غیر از غرق شدن و هدم باشد که در این حالت میان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد طبق قانون مدنی از یکدیگر ارث نمی برند اما نظریه امام خمینی بر این است که فوت همزمان اعضای خانواده در هر سانحه ای را باید بر طبق هدم و غرق در نظر گرفت پس به آنها ارث تعلق می گیرد مانند ارث در تصادفات رانندگی و برخی دیگر نظر به مصاحمه دارند و برخی دیگر نظر به قرعه زدن دارند.
هدم چیست؟ منظور از هدم زیر آوار ماندن است که آوار به هر دلیلی چون زلزله و آوار ناشی از خمپاره باشد.
منظور از مصالحه نیز سازش کردن و توافق وراث با یکدیگر است.
حالت سوم این است که هم زمان بودن یعنی تاریخ فوت معلوم باشد اما زمان آن مشخص نباشد یعنی تقدم و تاخر فوت هر یک مشخص نباشد که از دو جهت قابل پیگیری است؛
الف) چنانچه زمان و تقدم و تاخر فوت هر یک از متوفی مجهول باشد؛ طبق فتوای امام خمینی (ره) باید رجوع به قرعه درست است.
ب) اما اگر زمان فوت یکی مجهول و فوت یکی معلوم باشد؛ آنکه زمان فوتش مجهول است ارث می برد و در نحوه فوت و سانحه فرقی نمی کند به هر حال آنکه زمان فوتش مجهول باشد از دیگری ارث می برد.
ارث در تصادفات رانندگی (3)
علت اختلاف نظر درباره موضوع ارث در تصادفات رانندگی
مشخص است که در ماده قانونی ۸۷۳ بین صاحب نظران و قانون گذاران اختلاف وجود دارد و در تفسیر این ماده قانونی دچار مشکل خواهند شد علت آن این است که قسمت نخست این ماده به این موضوع اشاره دارد که عدم توارث افراد اعضای خانواده ای را بیان می کند که زمان فوت هر یک نسبت به دیگری معلوم نیست و قسمت بعدی این ماده مشخص کرده است که متوفی در حوادث هدم و غرق شدن را از عدم توارث استثنا دانسته است که این دو حالت مخالف با قاعده و اصل عمومی حاکم بر ارث در حقوق و فقه است. این موضوع باعث شده است تا در این ماده اختلاف نظر وجود داشته باشد. وجود استثنائات زیر آوار ماندن و غرق شدن در آب در اصل ماده ۸۷۳ باعث شده است تا فوت همزمان اشخاصی که از یکدیگر ارث می برند در دادگاه ها اختلاف نظر آرایی و فقهی وجود داشته باشد. همین موضوع باعث شده است تا مرگ افرادی که همزمان فوت می کنند و از یکدیگر ارث می برند با حساسیت زیادی همراه باشد و ارث در تصادفات رانندگی نیز یکی از مسائل مهم و موضوعات مهم است زیرا بیشتر مرگ همزمان اعضای خانواده به جز مواقع زلزله و سوانح طبیعی تصادفات رانندگی است.
مقالات حقوقی:
